raskrikavanje
PROJEKAT PORTALA KRIK
  Rizični mediji
  Istraživanja
  Vesti
  Najnovije
  Neutemeljeno
Baba Vanga kao viralni fenomen: Mediji decenijama pišu o njenim navodnim proročanstvima

Iako je preminula pre skoro tri decenije, Baba Vanga je i dalje redovna u medijskim napisima širom sveta. Njena navodna proročanstva, poput razvoja telepatije i kraja rata u Ukrajini, često su rezultat kreativnog tumačenja i naknadnog povezivanja sa stvarnim događajima. Akademska istraživačica iz Bugarske, Viktoria Vitanova-Kerber, koja se bavila naučnim istraživanjem Baba Vange, ističe da ona nije vodila dnevnike niti dokumentovala svoja proročanstva, što otežava potvrdu njihovog autentičnog sadržaja. To omogućava da se Baba Vangine izjave tumače na različite načine, često prilagođavajući ih aktuelnim događajima, što dovodi do retroaktivnog proricanja koje više odražava potrebu za senzacijom nego za istinom. Pa tako predviđanja Vange za 2025. godinu, o događajima poput požara u Evropi, vulkanskih erupcija u Brazilu ili 2024. i dolazak Donalda Trampa na vlast – nemaju nikakvog uporišta u činjenicama.

Baza projektnog
sufinansiranja medija
Novinari Raskrikavanja prikupili su zvanične podatke o opštinskom sufinansiranju medijskih projekata za celu Srbiju.
  Lažna vest
Tramp pocepao zastavu Kosova? Ne, i evo kako da prepoznate AI fotografiju

Možda ste ovih dana na društvenim mrežama videli fotografiju Donalda Trampa kako drži pocepanu zastavu Kosova, i možda ste se pitali da li je fotografija autentična. Odgovor je da nije, već ju je generisala veštačka inteligencija (AI). Šta su AI fotografije i kako možete sami da prepoznate ovakav sadržaj? Raskrikavanje vam donosi neke smernice.

  Manipulisanje činjenicama
Večernje novosti u panici: Srpsku decu uče da odgajaju nebinarne beb...

Udžbenik iz engleskog jezika za četvrti razred gimnazije izazvao je moralnu paniku konzervativnih Večernjih novosti zbog lekcije čija su tema rodni stereotipi. U njoj se problematizuju muške i ženske rodne uloge, odnosno preispituju tradicionalni načini vaspitavanja dečaka i devojčica. U tome su, međutim, Večernje novosti videle ogromnu opasnost i to za „srpsku decu”: pišu kako je ovo u stvari priča o odgoju „nebinarnih beba” i put u totalnu propast. Spominje se i „NATO imperija” koja navodno stoji iza ovakvih ideja, kao i „transhumanizam” kao ultimativni cilj - zamena ljudskih bića veštačkom inteligencijom. Iz teksta nije jasno kako su svi ovi koncepti povezani.

BIA znala, a Informer objavio: Fotografije sa aerodromskih kamera aktiviste Nikole Ristića osvanule u tabloidu

Neposredno po završetku sinoćnjih masovnih protesta u Novom Sadu, tabloid Informer je objavio snimke sa bezbednosnih kamera beogradskog aerdroma na kojima se vidi aktivista grupe „Sviće”, Nikola Ristić. U tekstu daju podatke o tome gde je Ristić otputovao, u koliko sati i kojim letom. Ristić je za Raskrikavanje izjavio da je BIA bila upoznata s njegovim putovanjem, pošto je tokom nedavnog saslušanja obavestio njihove pripadnike o svojim planovima. Smatra da je „nenormalno" da jedan tabloid poseduje ovakve podatke i dodaje da to oslikava stanje bezbednosti aktivista u Srbiji. Sa beogradskog aerodroma navode za Raskrikavanje da su „na raspolaganju nadležnim organima radi utvrđivanja svih okolnosti”.

Right-wing universe in Serbia: Biggest rivals support each other the most, Informer the biggest hub

What does the right-wing media scene in Serbia look like? Who is cited most often by whom and to whom is traffic directed the most? Raskrikavanje investigated these issues on a sample of 25 nationalist or anti-globalist oriented portals that are most frequently visited by domestic audiences, and which have proven to spread unfounded claims or misinformation. The analysis of backlinks (links that lead from one website to another) and citations showed that Informer and Večernje novosti are the undisputed masters of this part of the media universe in Serbia, and at the same time greatest "allies". Namely, although it should be a matter of fierce competition, Informer consistently redirects readers to the Večernje novosti website and vice versa, through tens of millions of backlinks recorded over the years, further strengthening each others position on the Internet and influence in society. Well interconnected through hyperlinks are also sites with Russian state ownership, which confirms the developed and coordinated strategy of disseminating information and influence.

  Manipulisanje činjenicama
Tabloidi presudili: Za pad nadstrešnice krivi stručnjaci iz šezdesetih godina

Nakon što je 14 ljudi poginulo u padu nadstrešnice na novosadskoj Železničkoj stanici, novinari tabloida se utrkuju ko će više oprati sadašnju vlast od odgovornosti. Više njih je gotovo istovremeno prenelo deo izjave hrvatskog inženjera građevine Juraja Pojatine za RTL da se „šezdesetih štedelo na materijalu”. Kažu da je Pojatina ovim osujetio nameru hrvatske televizije da krivicu prebaci na sadašnju vlast u Srbiji. Ipak, ostatak šestominutnog gostovanja su prećutali - na primer, inženjer je rekao da je uzrok najverovatnije u nečemu što desilo tokom poslednje rekonstrukcije, da je propust ako nadstrešnica zaista nije bila predmet obnove kao što tvrdi vlast u Srbiji, a govorio je i o problemu neodržavanja tih starih javnih zgrada kakve postoje i u Hrvatskoj.

Proveri da li mediji mogu da te prevare!
Reši dva kratka kviza - nađi lažne vesti i mišljenja maskirana u činjenice!
Srećno :)

Zašto su ravnozemljaški pokreti počeli da „trenduju“ širom planete?
Da li su žene manje inteligentne od muškaraca?
Infodemija: Laži opasne kao i novi koronavirus
Kako prepoznati lažnu fotografiju?
Da li je promaja zaista samo mit?
  Manipulisanje činjenicama
Od SNS funkcionera do Đilasovog čoveka: Republika menja narativ o uhapšenom Petkoviću

Mladen Petković, bivši direktor državnih fabrika oružja Krušik i Zastava oružje, navodno je uhapšen 19. septembra u Kirgistanu, prema informacijama portala Radar. Vest je bila skrivana od javnosti mesec dana, a još uvek se ne znaju nikakvi zvanični detalji – najpre zašto je uhapšen zajedno sa još jednim profesorom Beogradskog univerziteta. Nakon što je Radar objavio detalje o Petkovićevoj povezanosti sa SNS-om i njegovoj ulozi kao funkcionera u opštini Zemun i srpskim fabrikama oružja, portal Republika je Petkovića označio kao „Đilasovog čoveka” u pokušaju da ga distancira od SNS-a. Ni u jednom delu teksta Republike, dugogodišnji saradnik vlasti, Mladen Petković nije povezan sa vladajućom partijom, niti sa predsednikom Aleksandrom Vučićem.

  Manipulisanje činjenicama
Novo zaduživanje Telekoma tabloidi predstavili kao ogroman uspeh

Zamislite da odete u banku i podignete kredit kako biste vratili dugove za struju i grejanje, a onda okruženju ispričate da je banka u stvari odlučila da investira u vas jer vas je prepoznala kao klijenta od poverenja, tako da čitavu tu stvar zapravo prikažete kao svoj uspeh. Otprilike tako bi se moglo opisati izveštavanje prorežimskih medija o tome da je državni Telekom emitovanjem obveznica prikupio od investitora 900 miliona dolara. To zapravo znači da se zadužio da bi od tih para između ostalog refinansirao postojeće dugove, ali to tabloidi ne spominju, već navode da su „investitori Telekomu nudili milijarde” i da je ovo veliki uspeh državne kompanije.

  Manipulisanje činjenicama
Informer tri puta smanjio broj okupljenih u Loznici – dokaz: njihova fotografija

Tabloid Informer nedavno je objavio tekst u kojem pokušava da diskredituje protest protiv iskopavanja litijuma u Loznici, nazivajući učesnike „lažnim ekolozima i „opozicijom”, dok protest prikazuje kao nedovoljno brojan. Iako su u istom tekstu objavili fotografiju na kojoj se može prebrojati oko 1.900 ljudi, u tekstu tvrde da ih je tri puta manje, svega 680. Ovakvi navodi deo su šireg narativa prorežimskih medija koji mesecima umanjuju značaj protesta protiv iskopavanja litijuma u Srbiji, prikazujući ih isključivo kao pokušaj smene predsednika Vučića.

  Lažna vest
Ne, 50 odsto mladića u Srbiji nije aseksualno – mediji preneli nepotvrđene tvrdnje psihologa

Mnogi mediji pompezno su preneli ovih dana tvrdnju da je čak 50 odsto mladića u Srbiji aseksualno. Iako je u nekim tekstovima tvrdnja predstavljena kao rezultat „najnovijeg istraživanja”, ona nije naučno potkrepljena, već proističe iz paušalno date izjave psihologa Željka Mašovića, inače čestog gosta televizija u Srbiji. Sam Mašović je za Raskrikavanje priznao da iza ove njegove tvrdnje ne stoji nikakvo istraživanje, a svoju argumentaciju zasniva samo na rečenicama poput: „Možeš da uđeš u bilo koju srednju školu i vidiš”. Grupa „Izađi” koja se bavi radom sa LGBTK+ mladima, naglašava da u Srbiji nikada nije sprovedeno masovno istraživanje na ovu temu i da je po svoj prilici u našoj zemlji manje od jednog procenta ljudi aseksualno.

Portal Raskrikavanje je verifikovani potpisnik Kodeksa Međunarodne mreže za proveru činjenica (IFCN), kao i verifikovani potpisnik kodeksa Evropske mreže standarda za proveru činjenica (EFCSN). Linkovani sajtovi sadrže opise profesionalnih vrednosti koje poštujemo i za koje se zalažemo, a ukoliko smatrate da je Raskrikavanje svojim radom prekršilo neke od ovih međunarodnih odredbi, možete uputiti žalbu IFCN-u na ovom linku ili se obratiti EFCSN-u putem formulara koji možete pronaći na ovom linku.
011/420-43-04
Raskrikavanje na društvenim mrežama: